Cây sa nhân - hướng phát triển kinh tế của đồng bào Mông xã Tỏa Tình
TTXVN | 09:41 | 24-08-2019Nằm cách trung tâm xã Tỏa Tình khoảng gần 10km, bản Lồng thuộc vùng cao, vùng sâu với hơn 100 hộ, đều là dân tộc Mông, nằm quần cư trên lưng núi của thung lũng được bao bọc xung quanh là núi cao. Bản Lồng đang vào mùa thu hoạch quả sa nhân nên dễ dàng bắt gặp cảnh người dân từng tốp rủ đang mang gùi trên lưng đi vào rừng hái sa nhân, những chiếc xe máy chở từng bao tải quả tươi ngược núi về bản.
Từ "thủ lĩnh" của bản Lồng
Ở bản Lồng, sa nhân được trồng mọi nơi, bên hiên, sau nhà, lưng chừng núi, trên nương, xen kẽ dưới tán rừng, dưới gốc sơn tra, đào… với màu xanh bạt ngàn, ngút mắt. Cả bản có hơn 100 hộ, nhà nào cũng trồng cây sa nhân, ít thì gần 1ha, nhiều thì từ 3 đến 4ha.
Hiện nay, trong tổng số hơn 120ha diện tích cây sa nhân của xã Tỏa Tình thì 100% diện tích ở bản Lồng (khoảng 90ha) đã cho thu hoạch, còn sa nhân ở bản Tỏa Tình (khoảng 30ha) đang giai đoạn kiến thiết, chưa thu hoạch đại trà.
Tại bản Lồng, vợ chồng anh Mùa Sáy Tòng, chị Vàng Thị Dua là hộ đầu tiên trồng cây sa nhân. Đa phần diện tích sa nhân ở đây đều lấy giống từ vườn sa nhân của vợ chồng anh Tòng, chị Dua.
Chị Vàng Thị Dua cho biết, năm 1993, gia đình chị lấy giống sa nhân xanh ở Mộc Châu (Sơn La) về trồng. Từ 7 cây sa nhân ban đầu, sau gần 4 năm trồng, chăm sóc và nhân giống, gia đình chị đã sở hữu gần 1.000 cây sa nhân và đến nay, qua quá trình nhân giống, trồng mới gia đình chị đã có hơn 3ha cây sa nhân, 100% diện tích đều cho thu hoạch.
Sa nhân thuộc loại cây thân thảo, rất giống như cây riềng, lá mọc so le có bẹ dài, phiến lá hình bầu dục, mặt lá xanh thẫm, nhẵn. Thân cây cao từ 1,5m đến hơn 2m, có nơi khí hậu thuận lợi, thổ nhưỡng tốt cây vươn cao hơn 3m. Rễ cây là bộ phận phát triển nhất, to gần bằng ngón tay, nằm dưới lớp đất mỏng rồi đội đất mọc thành chồi non, phát triển thành cây con. Cứ khoảng sau 3 năm phát triển thành cây trưởng thành thì cho thu hoạch quả. Sa nhân là loại có dược tính cao, có giá trị, được dùng trong y học.
Ở bản Lồng, sa nhân được trồng mọi nơi, bên hiên, sau nhà, lưng chừng núi, trên nương, xen kẽ dưới tán rừng, dưới gốc sơn tra, đào… với màu xanh bạt ngàn, ngút mắt. Cả bản có hơn 100 hộ, nhà nào cũng trồng cây sa nhân, ít thì gần 1ha, nhiều thì từ 3 đến 4ha.
Hiện nay, trong tổng số hơn 120ha diện tích cây sa nhân của xã Tỏa Tình thì 100% diện tích ở bản Lồng (khoảng 90ha) đã cho thu hoạch, còn sa nhân ở bản Tỏa Tình (khoảng 30ha) đang giai đoạn kiến thiết, chưa thu hoạch đại trà.
Tại bản Lồng, vợ chồng anh Mùa Sáy Tòng, chị Vàng Thị Dua là hộ đầu tiên trồng cây sa nhân. Đa phần diện tích sa nhân ở đây đều lấy giống từ vườn sa nhân của vợ chồng anh Tòng, chị Dua.
Chị Vàng Thị Dua cho biết, năm 1993, gia đình chị lấy giống sa nhân xanh ở Mộc Châu (Sơn La) về trồng. Từ 7 cây sa nhân ban đầu, sau gần 4 năm trồng, chăm sóc và nhân giống, gia đình chị đã sở hữu gần 1.000 cây sa nhân và đến nay, qua quá trình nhân giống, trồng mới gia đình chị đã có hơn 3ha cây sa nhân, 100% diện tích đều cho thu hoạch.
Sa nhân thuộc loại cây thân thảo, rất giống như cây riềng, lá mọc so le có bẹ dài, phiến lá hình bầu dục, mặt lá xanh thẫm, nhẵn. Thân cây cao từ 1,5m đến hơn 2m, có nơi khí hậu thuận lợi, thổ nhưỡng tốt cây vươn cao hơn 3m. Rễ cây là bộ phận phát triển nhất, to gần bằng ngón tay, nằm dưới lớp đất mỏng rồi đội đất mọc thành chồi non, phát triển thành cây con. Cứ khoảng sau 3 năm phát triển thành cây trưởng thành thì cho thu hoạch quả. Sa nhân là loại có dược tính cao, có giá trị, được dùng trong y học.
 |
| Quả sa nhân mọc ngay dưới gốc cây, dễ thu hoạch. Ảnh: Phan Tuấn Anh - TTXVN |
Theo chị Vàng Thị Dua, hơn 10 năm nay, giá trị của cây sa nhân trong bản càng được nhiều người biết đến, từ đó thị trường cho quả cây sa nhân càng mở rộng, đầu ra ổn định hơn. Từ lợi nhuận kinh tế, nhận thấy cây sa nhân phát triển tốt và tiềm năng đất đai sẵn có nên người dân trong bản đã mạnh dạn trồng sa nhân. Hiện nay, sa nhân có giá bán tại chỗ từ 85 đến 90.000 đồng/kg quả tươi, quả khô có giá 470 đến 500.000đồng/kg. So với năm 2018, giá bán có giảm nhưng không nhiều. Việc tiêu thụ quả sa nhân, nhiều năm qua thương lái cho xe tải vào tận bản để thu mua. Ước năm nay, gia đình chị Dua thu về hàng trăm triệu đồng từ việc bán quả sa nhân.
Không chỉ riêng gia đình anh Tòng, chị Dua mà nhiều hộ gia đình khác trong bản đã thoát nghèo, kinh tế ổn định và từng bước vươn lên làm từ cây sa nhân.
Đến thủ phủ cây sa nhân của cả tỉnh
Hiện nay, xã Tỏa Tình là hình bầu cua tôm cá có diện tích trồng sa nhân lớn nhất tỉnh Điện Biên; riêng bản Lồng, với việc sở hữu hơn 120ha trở thành “thủ phủ” của loại cây dược liệu quý này.
 |
| Quả sa nhân tươi sau được người dân thu hoạch. Ảnh: Phan Tuấn Anh - TTXVN |
Nhiều năm qua, trong ba loại cây trồng chủ lực, mang lại kinh tế lớn, phá thế “độc canh” cây lúa, ngô trên nương và tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong cơ cấu nông nghiệp của xã Tỏa Tình là cây sa nhân, sơn tra (táo mèo) và cà phê. Cây cà phê được trồng ở vùng có độ cao dưới 700 m so với mực nước biển, từ độ cao 800m đến hơn 1.000m thì người dân trồng cây sơn tra và cây sa nhân. Cùng với khí hậu, thổ nhưỡng đặc thù của vùng cao Tỏa Tình, đặc biệt hơn, cây sa nhân có thể trồng, phát triển mạnh mẽ dưới tán cây sơn tra, dưới tán rừng nên Tỏa Tình rất thích hợp để nhân rộng loại cây trồng có giá trị này.
Theo những hộ dân trồng sa nhân lâu năm trên địa bàn, công chăm sóc cây sa nhân rất ít, chủ yếu chỉ làm cỏ dưới gốc để giữ chất dinh dưỡng tự nhiên trong đất cho cây, sau thời gian từ 2 đến 3 năm thì không phải chăm sóc nữa. Quá trình từ khi cây con đến lúc trưởng thành, cho thu hoạch quả mất 3 năm, sau đó cây mọc kín mặt đất, người dân chỉ đợi đến mùa để thu quả, xuất bán ra thị trường.
Ông Mùa Sáy Tòng, bản Lồng, xã Tỏa Tình, hình bầu cua tôm cá , tỉnh Điện Biên cho biết, ngoài lợi ích giữ độ ẩm cho đất, chống xói mòn thì giá trị kinh tế của cây sa nhân là rất lớn, hơn gấp nhiều lần so với trồng ngô, sắn, lúa trên nương. Nhiều hộ gia đình trong bản làm được nhà mới, mua sắm xe máy, tivi...cũng nhờ trồng cây sa nhân mang lại.
Ông Mùa A Chìa, bản Lồng, xã Tỏa Tình cho biết, gia đình có khoảng 2ha sa nhân, năm nay là năm thứ 3 vườn cho thu hoạch quả. Trước đây diện tích này gần như bỏ hoang, nhưng thấy các hộ khác trồng sa nhân cho hiệu quả kinh tế cao nên gia đình đã mạnh dạn chuyển đổi sang trồng cây sa nhân. Do quả sa nhân có giá cao, thị trường đầu ra cho sản phẩm ổn định nên lượng quả thu hoạch đều bán chạy. Từ nguồn thu nhập bán quả sa nhân, gia đình đã trả được nợ và có tích lũy tài chính, phát triển kinh tế.
Theo ông Sùng A Chu, Phó Chủ tịch UBND xã Tỏa Tỉnh, hình bầu cua tôm cá , tỉnh Điện Biên, ngoài cây sa nhân xanh, hiện nay nhiều hộ dân ở Tỏa Tình cũng đã thử nghiệm trồng cây sa nhân tím, nếu loại sa nhân tím phát triển tốt, cho quả sai thì người dân hình bầu cua tôm cá có thêm cơ hội phát triển kinh tế hơn nữa; thực tế quả sa nhân tím có giá bán ra thị trường cao hơn so với sa nhân xanh.
Cũng theo ông Sùng A Chu, việc lựa chọn một số loại sản phẩm có lợi thế hình bầu cua tôm cá theo tiêu chí Ocop theo Đề án Chương trình mỗi xã một sản phẩm tỉnh Điện Biên giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2030, xã Tỏa Tình đã đăng ký 3 loại sản phẩm; trong đó, có sa nhân xanh (lựa chọn tại 5 hộ ở bản Lồng). Đây vừa là thách thức cũng là cơ hội để sa nhân bản Lồng nói riêng, của xã Tỏa Tình nói chung khẳng định chất lượng, thương hiệu trên thị trường và vươn xa ngoài tỉnh.
Việc chính quyền xã Tỏa Tình đầu tư mở rộng, nâng cấp bê tông hóa tuyến đường dài 5km từ bản Lồng đến trung tâm xã Tỏa Tình để đấu nối với quốc lộ 279 cũng là hướng đi có tính “chiến lược” để giúp đồng bào ở bản Lồng đi lại dễ dàng và thương lái ở tỉnh khác vào bản thu mua quả sa nhân thuận lợi hơn, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm.
Theo ngành nông nghiệp tỉnh Điện Biên, từ năm 2016 đến nay, hình bầu cua tôm cá đã có hướng phát triển cây sa nhân trên địa bàn các xã Ta Ma, Phình Sáng, Rạng Ðông, Tênh Phông… Tại hình bầu cua tôm cá này, các mô hình trồng thử nghiệm đã triển khai để người dân tham quan, học hỏi kinh nghiệm. Tại các huyện Nậm Pồ, Mường Nhé, ở nhiều vùng có khí hậu thời tiết, địa hình, thổ nhưỡng khá tương đồng với xã Tỏa Tình (hình bầu cua tôm cá ) cũng đã có hướng phát triển cây sa nhân dưới tán rừng. Tuy nhiên, do thời gian trồng kiến thiết, thời gian trưởng thành của cây chưa đủ nên các diện tích cây sa nhân ở các hình bầu cua tôm cá này chưa cho thu hoạch.
Khánh An - Tuấn Anh
Nguồn
Nguồn
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Những tin mới hơn
Triển vọng thoát nghèo từ cây Mắc Ca ở Tuần Giáo(08/11/2020)
Gìn giữ nghệ thuật trình diễn “múa sạp, múa xòe” dân tộc Thái(08/11/2020)
Củng cố giao thông nông thôn ở Tuần Giáo(14/11/2020)
Khai mạc chợ phiên cụm 4 xã của hình bầu cua tôm cá
(16/12/2020)
“Áo mới” cho đô thị Tuần Giáo(27/12/2020)
Phòng đói, rét cho gia súc: Không được chủ quan!(10/01/2021)
Xã Pú Xi: Người dân được thụ hưởng trên 22 tỷ đồng phí dịch vụ môi trường rừng(10/01/2021)
Ra quân hưởng ứng tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ xuân Tân Sửu 2021(22/02/2021)
Tuần Giáo phát triển nuôi thủy sản(06/03/2021)
Huyện ủy Tuần Giáo kiểm tra công tác chuẩn bị bầu cử ở 3 xã(14/03/2021)
Củng cố giao thông nông thôn ở Tuần Giáo
“Áo mới” cho đô thị Tuần Giáo
Phòng đói, rét cho gia súc: Không được chủ quan!
Xã Pú Xi: Người dân được thụ hưởng trên 22 tỷ đồng phí dịch vụ môi trường rừngNhững tin cũ hơn
Ấm no trên vùng căn cứ cách mạng Pú Nhung(08/11/2020)
TRUY CẬP NHANH
BẢN ĐỒ HÀNH CHÍNH
CHỈ ĐƯỜNG ĐẾN TRỤ SỞ